RestoraTÜRK

Koruma Uygulama ve Denetim Büroları (KUDEB)

 

İl Özel İdareleri, Büyükşehir Belediyeleri ve Bakanlıkça izin verilen belediyeler bünyesinde, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarıyla ilgili işlemleri ve uygulamaları yürütmek, denetimlerini yapmak üzere koruma, uygulama ve denetim büroları kurulması 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası'nın 5226 sayılı yasanın 13. maddesinde hükme bağlanmıştır. Bu konuda 11 Haziran 2005 tarihinde bir yönetmelik çıkartılarak kısaca KUDEB olarak anılacak olan bu birimlerin kuruluş ve işleyiş esasları ayrıntıya kavuşturulmuştur.

 

KUDEB'ler, İl Özel İdarelerinde imarla ilgili müdürlük, Büyükşehir Belediyelerinde imar daire başkanlığı ve diğer belediyelerde İmar Müdürlüğü bünyesinde görev yapar.

 

Büyükşehir belediyeleri ile il özel idareleri herhangi bir başka organdan izin almadan KUDEB kurabilirler. İlçe belediyeleri ile diğer belediyeler Kültür ve Turizm Bakanlığına başvurarak talepte bulunurlar. Bakanlıkça, ilçedeki kültür ve tabiat varlıklarının yoğunluğu göz önüne alınarak belediyenin talebi değerlendirilir, uygun bulunursa izin verilir.

KUDEB'in faaliyete geçebilmesi için gerekli mekan ve uzman sağlandıktan sonra, ilgili idarece Bakanlığa bildirilir. KUDEB'lerde görevlendirilen uzmanlar üç ay süre ile ilgili Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünde staj yaparlar.

Staj bitiminden sonra KUDEB çalışmalarına fiilen başlanır. Başvurular, bu yönetmelik hükümlerine göre KUDEB'e yapılır.

KUDEB'lerde hizmetleri yürütmek üzere ilgili idarelerce yeterli personel ile gerekli araç ve gereç bulundurulur.

KUDEB uzmanlarının eksilmesi halinde yetki koruma bölge kurullarına geçer.

 

KUDEB’İN GÖREVLERİ

1. Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında yapılacak olan tadilat ve tamirat uygulamaları öncesinde yapıyı incelemek ve yapılacak onarıma ilişkin koşulların belirtildiği onarım ön izin belgesini düzenlemek,

2. Taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları, bunların koruma alanları ve sit alanlarında, tadilat ev tamiratların; özgün ve biçim ve malzemeye uygun olarak gerçekleştirilmesini denetlemek, uygun bulunanlara onarım uygunluk belgesi düzenlemek,

3. Tadilat ve tamirat kapsamında başlanılan onarımlarda esaslı onarım gereğinin saptanması durumunda onarımı durdurarak konuyu belgeleri ile koruma bölge kurulu müdürlüğüne iletmek,

4. Taşınmaz kültür ve tabiat varlığı parseline bitişik parsellerde ve koruma alanlarında yer alan ve yürürlükteki yasal düzenlemelere göre ruhsatı bulunan tescilsiz taşınmazlardaki tadilat ve tamirat uygulamalarına, varsa koruma amaçlı imar planı koşulları da dikkate alınarak izin vermek ve denetlemek,

5. Koruma bölge kurulları tarafından uygun görülen koruma amaçlı imar planlarının plan hükümleri çerçevesinde uygulanmasını denetlemek,

6. Koruma bölge kurulları tarafından onaylanmış rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerine ilişkin uygulamaları denetlemek, projesine uygun tamamlanan uygulamalar için kullanma izin belgesi düzenlemek,

7. Taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile bunların korunma alanlarında koruma yüksek kurulunun ilke kararları, koruma bölge kurulu kararlarına aykırı ve ruhsatsız olarak yapılan inşaatlar ile koruma amaçlı imar planlarında, plana; sitlerde, sit şartlarına aykırı olarak inşa edilen yapılar hakkında imar mevzuatına göre gerekli işlemleri yapmak, uygulamayı durdurarak konuyu belgeleri ile koruma bölge kurulu müdürlüğüne iletmek,

8. Tescilli kültür varlıklarının mail-i inhidam olmaları halinde can ve mal güvenliğinin sağlanması için gerekli işlemlerin yaparak durumu koruma bölge kurulu müdürlüğüne iletmek,

9. Maliki bulunduğu taşınmaz kültür varlığının onarımının gerçekleştiremeyecek durumda olan maliklere ilgili idarelerce yapılacak mali yardımlar ile ilgili düzenlemeleri gerçekleştirmek,

10. Maliki bulunduğu taşınmaz kültür varlığının onarımını gerçekleştiremeyecek durumda olan maliklere ilgili idarelerce yapılacak teknik eleman yardımında doğrudan görev almak ya da bu görevi üstlenenleri denetlemek,

11. 10/7/2004 tarihli ve 52l6 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7.maddesi ile 7/l2/2004 tarihli ve 5272 sayılı belediye kanununun l4.maddesine göre belediyenin görevleri arasında yer alan kültür ve tabiat varlıkları ile tarihi dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekanların ve işlevlerinin korunmasına yönelik programları hazırlamak, bu amaçla yapılacak uygulamalara ilişkin işlemleri yürütmek,

12. 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı kültür ve tabiat varlıklarını koruma kanunu ve 3/5/1985 tarihli 3l94 sayılı İmar Kanununa aykırı uygulamaların tespiti halinde ilgili idareye ve cumhuriyet savcılığına bildirimde bulunmak.

KUDEB'İN ÇALIŞMA ŞEKLİ

A. Tadilat ve Tamirata ilişkin Hususlar:

1. Tescilli taşınmaz kültür varlıklarında tadilat ve tamirat gerektiren uygulamalarda, uygulamayı gerçekleştirecek olan kişi ya da kuruluş şu belgeleri KUDEB’e bir başvuru ekinde verecektir:

   • Yapının maliki olduklarına ilişkin belge,

   • Yapının mevcut durumunun fotoğrafları. Bu fotoğrafların özellikle tamir ve tadilat gerektiren bölümleri ayrıntılı olarak göstermesi gerekmektedir,

   • Başvuru sahibinin yapacağı uygulamaya ilişkin açıklayıcı bilgiyi içeren bir rapor,

   • Başvuru KUDEB’e verilir. İnceleme sonrasında tadilat ev tamirat öncesi durum fotoğraf gibi belgelerle tespit edilir, yapılacak uygulamaya ilişkin koşulların belirtildiği bir izin belgesi düzenlenir.

1. Bu başvuru KUDEB’in en az iki uzmanı tarafından incelenir. Bu uzmanlardan birinin mimar olması zorunludur.

1. Yapılacak inceleme sonucunda KUDEB uzmanları da fotoğraf ve rapor gibi belgelerle durumu tespit eder ve ön izin belgesi düzenleyerek başvuru sahibine verirler. Yapılacak müdahalelerin “Bakım ve Basit Onarım Nedir?” bölümünde tanımlanan ölçütlere uyması gerekmektedir.

1. Ön izin belgesi verildikten sonra ilgilisi tarafından uygulama başlatılacaktır. KUDEB uzmanları, bu uygulamayı izleyecekler ve ön izin belgesinde yer alan müdahalelerin gerçekleşip gerçekleşmediğini denetleyeceklerdir.

1. Tadilat ve tamirat uygulaması tamamlandıktan sonra, başvuru sahibi uygulamanın tamamlandığını KUDEB’e bildirecektir. Yapılan uygulamalar KUDEB uzmanlarınca incelenecek ve ön izin belgesinde yer alan hususlar doğrultusunda tamamlanmış ise onarım uygunluk belgesi düzenlenecektir.

1. Tadilat ve tamirat kapsamında başlanılan uygulamalarda esaslı onarım gerektiğinin tespit edilmesi halinde uygulama durdurulur ve konu belgeleriyle birlikte Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğüne bildirilir.

2. Tadilat ve tamiratlar için verilen izinler bir yıl geçerlidir. Bu süre içinde uygulamanın yapılmaması halinde ilgili kişi ya da kuruluş KUDEB'e yeniden başvurmak zorundadır.

1. KUDEB, tescilli I. grup yapıların tadilat ve tamiratlarına izin vermeden önce koruma bölge kurulundan bilimsel görüş alır. I. grup yapılar, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun ilke kararına göre "toplumun dini, sosyal, ekonomik ve kültürel ortak gereksinimlerini karşılayan, yapıldıkları dönemin mimari ve sanat anlayışını yansıtan, simgesel anı, anıtsal, izlenim gibi değerleriyle korunması gereken yapılar" olarak tanımlanmıştır. Bu yapılar "anıtsal yapı" olarak da tanımlanır. Cami, han, hamam, kilise, sur duvarları vb. tüm toplum tarafından kullanılan büyük programlı yapılar bu gruba girer. II. grup yapılar ise geleneksel konutları kapsar.

1. Bir alanda sadece taşınmaz kültür varlığı bulunmaz. Bu yapıların yanı sıra, KUDEB'ler Tescilli Kültür Varlığı niteliğinde olmasa da:

• Taşınmaz kültür varlığı parseline bitişik parsellerde,

• Tescilli kültür varlıklarının koruma alanlarında,

• Sit alanlarında yer alan ve yürürlükteki mevzuata göre ruhsatı bulunan yapılarda gerçekleştirilecek tamirat ve tadilatlarla da ilgilenmek durumundadır. Bu durumda, tescilli yapılarda izlenen süreç bu yapılar için de izlenecektir.

B. Koruma Bölge Kurullarınca Onaylanmış Rölöve-Restorasyon Projelerine Aykırı Uygulamalara İlişkin Hususlar:

Koruma Bölge Kurulları tarafından onaylanmış rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerine aykırı uygulamalar varsa bu hususlar KUDEB tarafından saptanır. KUDEB, bu aykırı uygulamaları rapor ve fotoğraflarla belgeleyerek koruma bölge kurulu müdürlüğüne bildirilir. Koruma bölge kurulundan karar gelinceye kadar onarım uygulaması KUDEB tarafından durdurulur.

C.Koruma Amaçlı İmar Planlarının Uygulanmasına İlişkin Hususlar:

Koruma Bölge Kurulları tarafından uygun görülen koruma amaçlı imar planlarının plan hükümleri çerçevesinde uygulanması sürecinde, plan hükümlerine aykırı uygulamaların belirlenmesi halinde:

• Aykırı uygulama KUDEB tarafından saptanır,

• Uygulama durdurulur,

• Bu konuda rapor ve gereken hallerde fotoğraf ve koruma imar planı örneği de eklenerek bir tutanak hazırlanır koruma bölge kurulu müdürlüğüne gönderilir.

Konu koruma bölge kurulunda görüşülüp bir karar alınmadan uygulama başlatılmaz.

D. Depreme Maruz Kalan Tescilli Taşınmaz Kültür Varlıkları İle İlgili Hususlar:

Taşınmaz kültür varlıklarından depreme maruz kalan yapılar ile ilgili uygulamalar Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları ve konu ile ilgili diğer mevzuat hükümleri dikkate alınarak yürütülür.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasasını değiştiren 5226 sayılı yasa'nın 27. maddesi ile 2863 sayılı yasa'nın 21. maddesinde değişiklik yapılmış ve bu Kanun kapsamında tescil edilen taşınmaz kültür varlıkları için 29.6.2001 tarihli ve 4708 sayılı "Yapı Denetimi Hakkında Kanun" hükümlerinin uygulanmayacağı hükmü getirilmiştir.

 

KUDEB’DE GÖREV YAPACAK KİŞİLERİN NİTELİKLERİ

İl Özel İdareleri, Büyükşehir Belediyeleri ve Bakanlıkça izin verilen belediyeler bünyesinde kurulan KUDEB'lerde mimarlık, şehir planlama, mühendislik, sanat tarihi meslek alanlarından en az birer uzman; arkeolojik sit alanının bulunması halinde alanın özelliğine göre en az bir arkeologun görev alması zorunludur.

Uzmanların nitelikleri ve sayıları, KUDEB'in görev alanındaki taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının niteliği ve yoğunluğu göz önüne alınarak belirlenir.

Mimarlık meslek alanından gelen uzmanlardan en az birinin aşağıdaki niteliklerden birine sahip olması gerekmektedir:

• Üniversitelerin restorasyon lisansüstü programlarından mezun olmak,

• Üniversitelerin restorasyon lisansüstü programlarında en az üç yıl öğretim elemanı olarak görev yapmak,

• Kamu kurum ve kuruluşlarında taşınmaz kültür varlıklarının korunması alanında en az üç yıl çalışmış olmak,

• Taşınmaz kültür varlıklarının onarımı konularında serbest meslek mensubu olarak en az beş yıl çalışmış olmak.
  

Şehir planlama meslek alanından gelen uzmanın korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunmasına yönelik planlama çalışmalarında görev almış olması tercih edilir.

Mühendislik meslek alanlarından gelen uzmanın öncelikli olarak inşaat mühendisi olması tercih edilir.

KORUMA, UYGULAMA VE DENETİM BÜROSU KURMUŞ VALİLİKLER

VALİLİKLER	FAALİYET TARİHİ
Adana Valiliği	30.10.2006
Muğla Valiliği	27.03.2007
Çanakkale Valiliği	18.05.2007
Zonguldak Valiliği	04.07.2007
Hatay Valiliği	23.07.2007
Tekirdağ Valiliği	24.08.2007
Sivas Valiliği	11.09.2007
Samsun Valiliği	18.07.2008
Edirne Valiliği	25.07.2008
Van Valiliği	21.07.2008
Mersin Valiliği	03.11.2008
Mardin Valiliği	20.11.2008
Denizli Valiliği (yetkileri geçici olarak kurula geçti.)	10.02.2009
Kastamonu Valiliği	20.02.2009
Nevşehir Valiliği	17.06.2009
Amasya Valiliği	27.07.2009
Bursa Valiliği	30.07.2009
Diyarbakır Valiliği	06.11.2009
Eskişehir Valiliği	24.11.2009
Manisa Valiliği	29.01.2010
TOPLAM 20 Valilik

KORUMA, UYGULAMA VE DENETİM BÜROSU KURMUŞ BELEDİYELER

BELEDİYELER	FAALİYET TARİHİ
Muğla Belediyesi	13.02.2006
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi	21.03.2006
Antalya Büyükşehir Belediyesi	17.05.2006
Kütahya Belediyesi	24.06.2006
Çanakkale Belediyesi	13.10.2006
Antalya Alanya belediyesi	22.12.2006
Kayseri Büyükşehir Belediyesi	08.01.2007
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi	07.02.2007
İstanbul Büyükşehir Belediyesi	26.03.2007
İstanbul Beyoğlu Belediyesi	09.04.2007
Ankara Büyükşehir Belediyesi	18.06.2007
Trabzon Belediyesi	10.07.2007
Eskişehir Büyükşehir Bld. Bşk.	24.07.2007
Şanlıurfa Belediyesi	03.08.2007
Konya Büyükşehir Belediyesi	21.09.2007
İstanbul Eyüp Belediyesi	24.09.2007
Ayvalık Belediyesi	28.12.2007
İstanbul Fatih Belediyesi (Eski Eminönü)	15.01.2008
Adana Büyükşehir Belediyesi	20.02.2008
Amasya Belediyesi	04.02.2008
İstanbul Kadıköy Belediyesi	19.03.2008
İstanbul Üsküdar Belediyesi	18.07.2008
İstanbul Tuzla Belediyesi	23.12.2008
Bursa Büyükşehir Belediyesi (faaliyetine son verildiği bildirildi)	28.04.2008
Diyarbakır Büyükşehir Bld. Bşk	16.08.2008
Milas Belediye Başkanlığı	20.07.2009
Kahramanmaraş Belediyesi Bşk.	20.09.2009
Giresun Belediye Başkanlığı	25.03.2010
İzmir Konak Belediye Başkanlığı	10.03.2010
TOPLAM 28 Belediye

Kaynak: