RestoraTÜRK

Zaman ölçütü

Bir yapının yapımından ne kadar sonra eski eser olarak nitelendirilebileceği konusundaki görüşler ülkeden ülkeye değişmektedir. Hollanda'da 50 yıldan eski yapılar koruma kapsamına alınmaktadır. Fransa'da ünlü mimar Le Corbusier'nin Villa Savoye'u (yapım tarihi: 1929-30) anıt olarak tescil edilmiştir. Türkiye'de su anda geçerli olan 2863 sayılı yasanın 6. maddesine göre 1900 tarihinden önce yapılmış olan binalar koruma kapsamındadır; 20. yüzyıl yapılarının  koruma kapsamına alınmaları için ise önemli bir mimarın eseri, bir mimari akımın temsilcisi, bir yapı dizisinin parçası olmak gibi özel nitelikler taşımaları gerekmektedir.

Zamanın yıpratıcı etkisinden ve İnsanların yaptıkları hasarlardan zarar görmeden günümüze ulaşabilen anıt ve kalıntıların sayısı oldukça azdır. Bu nedenle çok eski tarihlerden kalan yapılar 'ender'likleri dolayısıyla da korunmak istenirler.

Tarihî belge ölçütü

Bir yapı veya yapılar grubu tarihi belge niteliğine,
a.    Tarihi bir olayla veya kişiyle ilişkisi,
b.    Tarihi bir süreci yansıtması,
dolayısıyla sahip olabilir.

Sivas Kongresi'nin yapıldığı bina, içinde geçen tarihi olaydan ötürü özel bir anlam taşımakta ve o olayı hatırlatan eşyasıyla bir müze olarak koummaktadır . Atatürk'ün içinde doğduğu ev. bir Türk evi olarak taşıdığı önemden çok, Atatürk'le olan ilişkisi dolayısıyla koruma kapsamına alınmıştır. Opus reticulatum tekniğinde bir duvar parçası. Roma dönemi yapım tekniği, künk ve küplerle hafifletilmiş bir tonoz örtü düzeni olan bir Ortaçağ yapısı, o dönemde kullanılan strüktür düzenlen konusunda; malakâri bir sıva, Klasik Osmanlı dönemi bezemesi hakkında belge değerine sahip, korunması gerekli ayrıntılardır.

Koruma ölçütleri

Geçmişten kalan izlerin tümünün gelecek kuşaklara aktarılması olası değildir. Ülkelerin ekonomik kaynakları, böyle bir çabayı desteklemek için yeterli olamamaktadır. Çağdaş kentleşme sorunları, bakımsızlık, malzemenin yıpranması, doğal afetler, yeni yapılanma baskıları sonucu tarihi yapıların sayısı sürekli olarak azalmaktadır. Bu nedenle, uygulamada öncelikle korunması gerekli, vazgeçilmez, ya da korunması rastlantılara bırakılamayacak anıtların seçimine yardımcı olabilecek ölçütlerden  yararlanılmaktadır. Koruma kararı bir yapının veya yapı kümelerinin.

A.    Tarihi belge niteliği,
B.    Eskilik özelliği,
C.    Estetik değer

yönlerinden sahip olduğu öneme bağlı olarak alınmaktadır. Bir yapı, ya da yerleşme bu özelliklerden bir veya daha fazlasına sahip olduğunda, korunması için ilk adım olan tescil kararı alınabilmektedir.

Taşınmaz kültür ve doğa varlıkları ANIT'lar ve SİT'lerdır.

Anıtlar - Küllieler

Taşınmaz (eski deyimle: gayrimenkul) kültür varlıkları tek yapı, ya da yapılar grubunun oluşturduğu büyük külliyeler biçiminde olabilirler. Didim'de ki Apollon Tapınağı, Sivas'daki Çifte Minareli Medrese,  Birgi'deki Çakır Ağa Konağı gibi yapıların her biri tek başına bit anıttır. Doğu Beyazıt'taki İshak Paşa Sarayı  ve İstanbul'daki Şehzade Külliyesi ise, içindeki birçok yapıyla birlikte korunması gereken anıtlar bütünüdür. Tek yapıdan daha geniş sınırlara doğru geliştirilen anıt kavramı, anıt-kent, anıt-ulke, giderek anıt kıta boyutlarına ulaşmıştır. Örneğin Edirne, içindeki anıtsal ve geleneksel yapıların yoğunluğu ve üstün niteliğiyle bir anıt-kenttir. İstanbul, Bursa, Safranbolu için de aynı nitelendirme yapılabilir. 1970'lerde Avrupa Konseyi Avrupa mimari mirasını bu bölgede gelişen uygarlığın en çarpıcı göstergesi olarak değerlendirmiş ve kıtanın, sahip olduğu olağanüstü mimari peyzajı, zenginliği, çeşitliliği ve armonisiyle onu en çok çağrıştıran simge olarak kabul etmiştir. Bu açıdan bakıldığında, tarihi kent. köy ve anıtlarıyla Avrupa kıtasının bir bütün olarak korunması gereken bir anıt-kıta gibi değerlendirildiği söylenebilir. Ancak “anıt”ın boyutu birçok anıt ve kentsel dokuyu içerecek biçimde genişletildiğinde kavram olarak anıt yerine "sit" deyiminin kullanılması uygun olmaktadır.

Taşınır Kültür Varlıkları

Resim, heykel, ikona, seramik kaplar, çini. cam, metal, deri eşya, dokumalar (halı, kilim vb), mobilya, mücevher, sikke, elyazması kitap gibi taşınabilir (eski deyimle: menkul) sanat eserleri ve belgeler müzelerde, ya da özel koleksiyonlarda saklanır; bakım ve onarımları, her konunun ilgili uzmanı (konservatör) tarafından yürütülür. Ancak, özel durumlarda, aslında bir taşınmaza ait olan duvar resmi (fresk), mozaik, heykel, alçı pencere, ocak yaşmağı gibi  bileşenler de yerlerinde korunamayacak duruma gelebilir ve müzelere alınırlar.