Taşınmaz Kültür ve Doğa Varlıkları

Taşınmaz kültür ve doğa varlıkları ANIT'lar ve SİT'lerdır.

Anıtlar - Küllieler

Taşınmaz (eski deyimle: gayrimenkul) kültür varlıkları tek yapı, ya da yapılar grubunun oluşturduğu büyük külliyeler biçiminde olabilirler. Didim'de ki Apollon Tapınağı, Sivas'daki Çifte Minareli Medrese, Birgi'deki Çakır Ağa Konağı gibi yapıların her biri tek başına bit anıttır. Doğu Beyazıt'taki İshak Paşa Sarayı ve İstanbul'daki Şehzade Külliyesi ise, içindeki birçok yapıyla birlikte korunması gereken anıtlar bütünüdür. Tek yapıdan daha geniş sınırlara doğru geliştirilen anıt kavramı, anıt-kent, anıt-ulke, giderek anıt kıta boyutlarına ulaşmıştır. Örneğin Edirne, içindeki anıtsal ve geleneksel yapıların yoğunluğu ve üstün niteliğiyle bir anıt-kenttir. İstanbul, Bursa, Safranbolu için de aynı nitelendirme yapılabilir. 1970'lerde Avrupa Konseyi Avrupa mimari mirasını bu bölgede gelişen uygarlığın en çarpıcı göstergesi olarak değerlendirmiş ve kıtanın, sahip olduğu olağanüstü mimari peyzajı, zenginliği, çeşitliliği ve armonisiyle onu en çok çağrıştıran simge olarak kabul etmiştir. Bu açıdan bakıldığında, tarihi kent. köy ve anıtlarıyla Avrupa kıtasının bir bütün olarak korunması gereken bir anıt-kıta gibi değerlendirildiği söylenebilir. Ancak “anıt”ın boyutu birçok anıt ve kentsel dokuyu içerecek biçimde genişletildiğinde kavram olarak anıt yerine "sit" deyiminin kullanılması uygun olmaktadır.

"Doğal anıtlar', peri bacaları, kanyonlar, mağaralar gibi jeolojik oluşumların, şelale, krater gölü gibi su öğelerinin çevreye kattığı özel, olağan dışı biçim ve mekân zenginlikleri: ya da o yere özellik kazandıran, peyzajın vazgeçilmez öğeleri olan asırlık çınar, selvi, fıstık çamı. okaliptüs, hurma gibi yetişkin ağaçlar ve seçkin, ender ağaç türlerinden oluşan ormanlar olabilir. Artık sayıları çok azalmış olan fıstık çamları, İstanbul Bogazı'nın palmiye ve hurmalar, Tarsus, Adana gibi güney kentlerimizin genel görünümlerini bütünleyen, doğal öğelerdir. Doğal oluşumlar her zaman kendi hallerinde bırakılmamış, sanatçının duyarlı dokunuşu ile bezenmiş, yaratıcı katkısıyla dini. ya da günlük yaşama yönelik hizmetler için uyarlanmıştır. Göreme vadisinde ki peri bacalarının bir bölümü doğal biçimlerinin yanı sıra, içlerine insan emeğiyle oyulan ev ve kiliselerin tarihi, mimari, sanatsal değerleriyle korunmaktadır.