Tarihi Kırım Hanlığının günümüze kadar gelen en önemli mimari eserlerinden sayılan ve Kırım Tatar halkının kültür hayatında önemli bir yeri olan Zincirli Medrese ve Hacı Giray Han Türbesi'in restorasyonu tamamlandı.
2006 yılında TİKA Başkanlığı, Ukrayna Kültür Bakanlığı ve Bahçesaray Valiliği işbirliğinde restorasyon çalışmaları başlatılan ve T.C. Kültür Bakanlığı uzmanlarının gözetim ve denetiminde yürütülen proje kapsamında, orjinal özelliklerine sadık kalınarak titiz bir çalışma sonucu restore edilen Medrese ve Türbe bu sayede Kırım'ın kültür hayatına yeniden kazandırılmış oldu.
Restorasyon çalışmalarının başladığı 2006 yılına kadar yılların getirdiği yıpranma ve bakımsızlık nedeniyle kullanılamaz halde bulunan Medrese ve Türbenin restorasyon çalışmalarının tamamlanmasıyla birlikte, bu iki eser hem Bahçesaray vilayetinin turizm potansiyelinin gelişmesi hem de Kırımdaki Tatar varlığının en seçkin örnekleri olarak tarihsel mirasın canlandırılması bakımından büyük önem taşıyor.
I. Mengli Giray Han'ın, inşaatında bizzat kum taşıyarak çalıştığı, "ilmin önünde her kim olursa olsun eğilmek gerek" düşüncesiyle kapısına zincir astırdığı, böylece içeriye girenlerin zincire çarpmamak için eğilmek zorunda kaldığı medrese, orijinal özelliklerine sadık kalınarak Kırım'ın kültür hayatına yeniden kazandırıldı.
Asırlar boyunca Arap filolojisi, mantık, felsefe, hitabet, hukuk, matematik, astronomi dersleri verilen medrese ile ilme duyduğu saygıyla tüm Müslüman coğrafyasında ün salan Hacı Giray Han'ın türbesinin restorasyonu, hem Bahçesaray'ın turizm potansiyelinin gelişmesine hem de tarihsel mirasın canlandırılmasına büyük katkı sağladı. Medrese, Kırım'daki Türk varlıklarının sergileneceği müze olarak hizmet verecek.
Kırım Tatar halkının kültür hayatında önemli bir yeri olan Zincirli Medrese ve Hacı Giray Han Türbesi, Bahçesaray Salacık'taki Kırım Tatarlarının önemli mimari eserlerinden biri olma özelliğini taşıyor. Avrupa Ortaçağ taassubu içinde iken "ilim-irfan öğrenilsin" diye inşa edilen medrese, Sovyet iktidarının Kırım'a yerleşmesine kadar faaliyetini sürdürdü.
Kırım Hanlığı'nın kültür hayatında ve bilginlerin yetişmesinde önemli bir rolü olan medrese, 1917 yılındaki Bolşevik İhtilali'nden sonra tıp okulu oldu.
1939'da çıkarılan bir kararla Mengli Giray Han'dan sonra gelen hanlar ve İsmail Bey Gaspıralı döneminde medreseye ek olarak inşa edilen binalar akıl hastanesi yapıldı, Medrese'ye ait olan binalar ise depo olarak kullanıldı. 1995'te medresenin gözetimi Kırım Tatarlarına geri verildi.
Zincirli Medrese eğitim işlevinin yanı sıra günümüzde Kırım Tatarlarının Kırım'da var olma mücadelesinin simgelerinden biri olarak kabul ediliyor.
Kaynak:Tika - Trt
