Bursa’da Sırrı Efendi’nin hattı sır oldu!
Bursa'da Kayhan Camii'nde bulunan Sırrı Efendi'ye ait büyük kitabe çalındı.
Gün geçmiyor ki sanatkâr dedelerimizin cemiyetimize armağan ettiği kıymetli eserler birer birer kaybolmasın. Son olarak Bursa’da Kayhan Camii’nin devasa büyüklükteki tamir kitabesi çalındı.
Toplum, ait olduğu medeniyetten uzaklaştıkça eskimez değerlere ilişkin kıymetler birer birer sırra kadem basıyor. Mescitteki halı, tekkedeki kılıç, şadırvandaki çini, kubbedeki alem, mihraptaki kürsü, sebildeki musluk, medresedeki şamdan derken, şimdi de Bursa Kayhan Camii’nde 140 yıllık devasa talik yazı sanat hırsızlığından nasibini aldı. Ne gâm?
Bursa, onlarca asırlık cami ve türbeleriyle geçmiş yüzyılların sanat ve estetik zevkini bütün letafetiyle günümüze taşıyan bir medeniyet şehri; bir asitane. Bu şehirde tarihi cami ve türbelerdeki baha eden sanat eserleri, hat yazıları, ne hazindir ki göz göre göre çalınmaya devam ediyor. Daha yakın zaman önce başlı başına birkaç müzeye yetecek kadar hat eserini duvarlarında barındıran Ulu Camii’nin bitmek bilmeyen restorasyonunda hat eserleri çalınıp gitmişti...
Tıpkı Orhan Gazi’nin türbesinin gümüş kakmalı örtüsü, Yeşil Camii’nin şadırvanının fıskiyesi, Muradiye Külliyesi’nin 500 küsur yıllık İznik çinileri gibi…
Bursa’da son sanat hırsızlığı geçtiğimiz günlerde Kayhan Camii’nde yaşandı. Talik hattatı Ali Sırrı Efendi’nin kaleminden satırlara dökülen talik levha sır oldu! Geride kocaman bir “eyvah” ile Bursalı hattatlar üzerine bir kitap çalışması bulunan Hattat Mahmut Şahin’in öğrencisi Beytinaz Kükrek’in objektifinden geçen aşağıdaki fotoğraf kaldı.
(Bursa Kayhan Camii’nden çalınan Ali Sırrı Efendi’nin celi talik levhası. Foto: Beytinaz Kükrek)
Hırsızlar camiinin tamir kitabesini çalmış. Talihsiz yazı, sadece içinde bulunduğu Kayhan Camii için bir değer ifade ediyordu. Yukarıdaki celi talik yazı için Ali Sırrı Efendi bir yangında kül olduktan aslına uygun bir şekilde yeniden inşa edilen Kayhan Camii için hokkasını is mürekkeyle doldurmuş.
"Kayhan Camii yanmış idi bundan evvel-Arsası kalmış idi hali ile hayli zaman.
Etti inşasına bir abd-i Halil`i sebep-Lütfuna mazhar edip Hazret-i Rabbi Mennan.
Sarf-ı himmet ederek böyle eserle etti namın ibka bu güzergahta beyne’l-akran.
Ömrün efsun kılup himmet-i sa`yin meşkur eylesün-Böylece nice hayra muvaffak Yezdan.
“Bil ba’dahü” dedi bugüne Beha tarihin/Yaptı bu mescidi heman Halilürrahman. Hicri 1280 tarihli levhanın ketebe (imza) kısmında ise şu ibareler yer almaktadır:
“Karahisar ahalisi eşrafından olup Asâkîri Şahane Kol ağalarından mütekaid rif`atlü el-Hac Halil Efendi’nin müceddeden ihyasına muvaffak oldukları Kayhan Cami-i şerifine Baba Efendizade Reşadetli el-Hac Bahauddin Efendi’nin teberrüken söyledikleri tarihtir.
Ketebehü el-fakir Eşrefzade Esseyyid Ali Sırrı Gufire lehuma.”
Osmanlıya uzun yıllar payitahtlık eden Bursa’nın cami ve türbelerdeki birbirinden değerli hat yazıları nasıl muhafaza edilebilir?’ sorumuzu Hattat Mahmut Şahin “Bursa’da pek çok tarihi eser restore ediliyor. Bu eserlerin içerisinde onlarca hat levhası da bulunuyor. Hat levhaları nasıl oluyorsa bir şekilde bulundukları duvardan sökülüp götürülüyor! Camilerde sahip çıkılamayan vakıf eser hat levhalarının Hat Sanatı Eserleri Müzesi gibi bir yerde toplanıp muhafaza altına alınması gerekiyor. Dünyada bir tane Vakıf Hat Sanatı Eserleri Müzesi var. O da İstanbul’da. Niçin Bursa’da bir ikincisi olmasın? Hattı zatında bu eserler Bursa’ya aittir. Her hattat yazdığı eserinin hediye ettiği camide yüzyıllar boyunca durmasını ister. Müzede sergilenecek eserlerin tıpkı basımları yapılarak vakfedildikleri camilere asılabilir. Bu eserlerin tıpkı basımları camilerde, orijinalleri müzede sergilenirken özel baskı teknikleriyle hazırlanan kataloglar da sanatseverlerin kütüphanelerinde yer alabilir. Bir eser çalındığı zaman da buradan takip edilebilir. Beytinaz Hanım, Ali Sırrı Efendi’yi çalışmamış olsaydı şimdi bu fotoğraftan da bihaber olacaktık.” şeklinde cevapladı.
(Bursa Ulu Cami’den çalınan Ömer Lütfü Efendi imzalı sülüs hat levhası. Mahmut Şahin dijital hat arşivi)
Cumartesi günleri İstanbul’dan Bursa’ya giderek Bab-ı Nun atölyesinde Bursalı hat sevdalılarına ders veren Hattat Mahmut Şahin, Kayhan Camii’nin imamını uyardığını söyleyerek sözlerine şöyle devam etti:
“Camideki sanat hırsızlığını öğrenince çok üzüldüm. Geçen sene Kayhan Camii’nin imamını bu tip hadiselerine karşı uyarmış ve kapının hemen yanında bulunan şimdiki zamanın çalınan levhasını yüksekçe bir yere asmalarını tembih etmiştim. İlgisizlik işte! Eser orada bir başına kalmış. Ta ki hırsızlar cümle kapıyı kırarak girdikleri camiden Ali Sırrı Efendi’nin yazısını çalana dek. El-insaf ya hu.”
(Ömer Lütfü Efendi’nin Bursa Ulu Camii’den çalınan müzehhep levhası. Mahmut Şahin dijital hat arşivi)
Hattat ALİ SIRRI EFENDİ
Şeyh Ali Sırrı Efendi, Şeyh Mehmed Nafiz Efendizade Şeyh Galip Efendi’nin oğludur. 1853 (1269 h.) de Bursa Setbaşı’ndaki Şabaniye Dergahı’nda doğmuştur. Anne tarafından Şeyh Ahmedülgazi, baba tarafından Eşrefzade Abdullah Rumi soyundandır. Eğitimini tamamladıktan sonra İncirli Eşrefiye Dergahı ve Ahmed Gazi Dergahı’nda şeyhlik yapmıştır. Şeyh Osman Şems Efendi’den el almıştır. Hocasının vefatından sonra halifesi Aydınoğlu Dergahı Şeyhi Aziz İzzi Efendi’ye intisab etmiştir. Sırrü’l-erkan isimli bir kitabı vardır.
Hat sanatını Bursalı Mevlevi Zeki Dede ve İranlı hattatlardan meşk etmiştir. İcazetini Çelebi Sultan mahallesi sakinlerinden Hoca Hasan Efendi’den teberrüken almıştır. Talik ve sülüs yazıda maharet sahibidir. Ulucamii’de ve Sultan II. Murad Camii’nde büyük boy levhaları vardır. Bandırma Haydar Çavuş Camii’nin şadırvanında, Kavak suyu çeşmelerinde, Kayhan Camii’nde tamir kitabesi ve Ahmed Gazi Dergahı’nın pencere üstündeki yazılar onun eseridir. Kuduri Tarikatname ve Devranname gibi bazı kitaplar da yazmıştır. Hazreti Şems’in divanını yazmakta olduğu sırada 1902’de Üsküdar’da vefat etmiştir. Kabri Karacaahmet civarında Hazreti Şems’in türbesi yanındadır.
(Muradiye Camii hat koleksiyonu. Ali Sırrı Efendi Celi Talik ayet-i kerime. Foto: Beytinaz Kükrek.)
kaynak: dunyabulteni.com
