KALEM İŞİ:
Binaların iç duvarlarını, kubbelerini ve tavanlarını sıva, ahşap taş, bez, ve deri gibi malzeme üzerine renkli boyalar (toprak yada kök boyalar) bazen de altın varak kullanılarak ince kıllı kalem tabir edilen fırçalarla yapılan nakışlara kalem işi denilir. Bu nakışları yapan kişiye kalemkar, projeyi hazırlayan kişiye nakkaş denir. Teknik açıdan kalem işlerini 4 gruba ayırıyoruz
1-) sıva üstü kalem işi
2-) ahşap üstü kalem işi
3-) taş ve mermer üstü kalem işi
4-) deri ve bez üstü kalem işi
1- SIVA ÜSTÜ KALEM İŞLERİ:
klasik mimari eserlerimizin hemen hemen hepsinde uygulanan bir tekniktir. Bu teknikte kalem işinin uygulanacağı zemine önce kireç badanası yapılır. Süslemelerin yada nakışların yapılacağı zeminler ölçülüp bölümlere ayrılır önceden kağıtlar üzerine hazırlanan desenler iğne ile delinerek kalıp haline getirilir ve özel bir kömür tozu ile tamponlanarak desen zemine geçirilir. Boyandıktan sonra en son olarak kontörler çekilir. Klasik kalem işleri 2 boyutludur. Işık - gölge yoktur kullanılan malzeme iyi olursa ve dış etkenlerden korunursa kalıcı olur.
2-AHŞAP ÜSTÜ
sıva üstünden sonra Osmanlı döneminde çok uygulanmış olup 4,5 asırlık çok eski örnektir hiç restore edilmeden günümüze gelmiştir sıva üstüne göre daha dayanıklıdır bunun nedeni dış etkenlerden sıva üstüne göre temas halinde olmaması başka bir sebebi de nakışların üzerine çekilen bir sır tabakasıdır bu işlere de lake işlerde denilebilir sır tabakası inceltilmiş bezir yağı ve verniktir Mimar Sinan işlerinde ve hünkar mahfili ve müezzin mahfili tavanlarında görülür bu çalışmalarda altın varak bolca kullanılmıştır
3-TAŞ VE MERMER ÜSTÜ KALEM İŞİ:
Bu teknikte kullanılan boya malzemesi tutkallı ve yağlı boya türündedir sıva üstü tekniğinde olduğu gibi çalışılır mermer üstü çalışmalarda altın varak kullanılır sıva üstü çalışmaya göre daha zor bir tekniktir özel ve daha çok bir zaman isteyen bir tekniktir
4- DERİ VE BEZ ÜSTÜ KALEM İŞİ:
Ahşap konstrüksiyon üzerine çakılan kaplama tahtaları üstüne deri veya keten bezinin gerilerek bir tuval teşkil etmesinden sonra keten bezinin gerilerek bir tuval teşkil etmesinden sonra kalem işinin uygulanmasına geçilir kullanılan malzeme genellikle yağlı boya veya tutkallı boyadır 16,17 yüzyıllarda örnekleri görülmektedir 18,19 yy.’da daha çok kullanılmıştır
AŞI BOYASI:
Özellikle tarihi ahşap yapıların cephe boyası olarak kullanılan aşı boyası, Osmanlı Beziri, Oksit Sarı, Kırmızı Aşı, ve Neft karışımıyla elde edilmektedir.
