INA Sualtı Arkeoloji Enstitüsü - INA Institute Of Nautical Archaeology
Türkiye’de sualtı arkeolojisinin başlaması 1958 ve 1959 yıllarında fotoğrafçı ve gazeteci olan Peter Throckmorton’un, sualtı hakkında bir kitap yazmak için Bodrum’a gelmesi ile başlamıştır.. Yaptığı araştırmalar ve birkaç kazı çalışmaları O’na bu yörede eski batıklar olabileceğini düşündürdü. Bunun üzerine Kemal Aras isimli Bodrum’lu bir sünger dalgıcının 11-12 tane eski batık göstermesi ile Throckmorton, San Fransisco Sualtı Arkeoloji Konseyi Başkanı John Huston’a, deniz altındaki batıkların da aynı toprak altında kalmış eserler gibi, arkeolojik kazılarla ortaya çıkarılabileceğine inandığını ve maddi destek aradığını bildiren bir mektup yazdı. Huston bu mesajı Pennsylvania Üniversitesi’nden, Türkiye’de Gordion kazılarını yapan Dr. Young’a iletti. Dr. Young öğrencisi olan ve kazılarına katılan Yüksek Lisans Öğrencisi George Bass’a bu batıklardan bahsederek, kazıları kendisinin yapmasını teklif etti.. George Bass’ın bu sualtı kazısına başkanlık yapması ile Türkiye’de sualtı arkeolojisi başlamış oldu.
1971 yılında George Bass’ın düşüncelerinde sualtı arkeolojisi ile ilgili bir merkez ya da bir enstitü fikri belirmeye başlamıştı. Daha sonra bu fikir artık bir ideal olmuş ve bunun için gereken tüm çalışmaları yapmaya başlamıştı. George Bass meslektaşları ve dostları yardımıyla ve bazı vakıf ve destekçilerinin bağışları ile ilk adı AINA olan Amerikan Sualtı Arkeoloji Enstitüsü’nü kurarak bugünkü INA’nın temelini atmıştır.
1975 yılında Texas A&M Üniversitesi Sualtı Programının kurulacağını ve enstitüye fon sağlayacağını dile getirerek AINA ile görüşmeler yapmış bunun neticesinde AINA,Texas A&M bünyesine katılmıştır. Hala INA Texas A&M Üniversitesi bünyesinde, bu üniversiteye bağlı bir enstitü olarak çalışmalarına devam etmektedir.
Amerikan Sualtı Arkeoloji Enstitüsü (AINA)’nın, Sualtı Arkeoloji Enstitüsü (INA)’ya dönüşmesinin nedeni ise projelerinin yanı sıra , çalışanlarının ve mali desteğinde uluslar arası bir yapıda olmasından dolayıdır. Enstitü bugün Amerika’dan Avrupa’ya, Asya’dan, Afrika’ya kadar 4 kıtada batık kazısı çalışmalarını yürütebilmektedir.
INA’nın Türkiye’deki sualtı kazıları TC Kültür ve Turizm Bakanlığı izni ile yapılmakta; konservasyon çalışmaları ise yine TC Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan izin ile INA’nın Bodrumdaki Nixon Griffis Konservasyon Laboratuarında ve Sualtı Arkeoloji Müzesi Laboratuarında gerçekleştirilmektedir.
Kons. Esra ALTINANIT
